İran Dışişleri Bakanı Seyyid Abbas Irakçi, ABD ile yapılacak ikinci tur dolaylı müzakerelere katılmak üzere İtalya’nın başkenti Roma’ya gitti.

İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü İsmail Bekayi, Tahran’daki Mehrabad Havalimanı’nda gazetecilere yaptığı açıklamada, İran ile ABD arasındaki ikinci tur dolaylı görüşmelerin, İran Dışişleri Bakanı Seyyid Abbas Irakçi ve ABD Başkanının Orta Doğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff’un başkanlığında bugün Roma’da yapılacağını duyurdu.

Bekayi, bu turdaki görüşmelerin de birinci turda olduğu gibi dolaylı biçimde ve Umman Dışişleri Bakanı Bedr el-Busaidi aracılığıyla gerçekleştirileceğini vurguladı.

İran, 2018'den bu yana nükleer programında önemli ilerlemeler kaydetti. Yüzde 60 saflıkta uranyum zenginleştirme kapasitesine ulaştı ve gelişmiş IR-6 ve IR-9 santrifüjlerini devreye soktu.

2015'te imzalanan JCPOA'ya göre, İran'ın uranyumu yüzde 3,67'yi geçmeyecek şekilde zenginleştirmesi ve zenginleştirilmiş uranyum stokunun 300 kg ile sınırlanması şart koşulmuştu. Ayrıca yeni santrifüj geliştirilmesi ve belirli tesislerde uranyum işlenmesi yasaklanmıştı. Ancak 2018 yılında anlaşma Trump tarafından yeterince engelleyici olmayacağı gerekçesiyle bozulmuştu.

İran'ın yüzde 60'ı aşan uranyum zenginleştirme faaliyetlerinin azaltılması, ABD'nin, İran'a yönelik bazı ekonomik yaptırımları kademeli olarak hafifletmesi, Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEK) denetçilerinin İran'daki tesislere yeniden tam erişim sağlaması görüşülecek temel başlıklar olarak sıralanıyor.

ABD için, İran'ın nükleer silaha giden yolunu kapatmak emperyal hegemonyayı sürdürmenin önceliklerinden biri; Trump’ın önemli vaatlerinden. Özellikle bölgesel müttefiklerinin güvenliği ve nükleer silahlanma tekelinin ellerinde tutma isteği, ABD'nin sert tutumunun temel gerekçeleri arasında. İran ise nükleer faaliyetlerini ulusal egemenlik, ekonomik kalkınma ve bölgesel caydırıcılık unsuru olarak görüyor. Tahran, güvenlik garantileri ve yaptırımların kalıcı şekilde kaldırılması olmadan programını sınırlandırmak istemiyor.

Tüm bu gelişmeler ışığında Roma görüşmelerinin birkaç farklı senaryoya yol açabileceğini söyleyebiliriz. Taraflar sınırlı da olsa diplomatik bir açılım sağlayarak, İran'ın uranyum zenginleştirme seviyesini düşürmesi karşılığında bazı yaptırımların hafifletilmesini kabul edebilirler. Bu durumda bölgesel tansiyon kısmen düşebilir, ancak uzun vadeli bir çözüm için daha kapsamlı müzakerelerden çok daha fazlası gerekli olacaktır.

Öte yandan, görüşmeler başarısız olursa, İran'ın nükleer faaliyetlerine hız vermesi ve ABD'nin ekonomik veya askeri baskıyı artırması muhtemeldir. Böyle bir gelişme, bölgede yeni çatışmaları tetikleyebilir ve özellikle İsrail-İran gerilimini tehlikeli bir seviyeye taşıyabilir. İsrail’in görüşmelerin tıkanma olasılığı üzerinden İran’a askeri harekât hazırlığı içerisinde olduğu haberleri bölge basınında sıklıkla okunabiliyor./sol