İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu'nun diplomasının iptal
edilmesinin ardından, cumhurbaşkanı olabilmek için gerekli anayasal
şartlar merak konusu oldu.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 101. maddesine göre
cumhurbaşkanı olabilmek için belirli şartlar aranıyor. Bu şartlar arasında yaş,
eğitim, milletvekili seçilme yeterliliği gibi koşulların olduğu ifade
edildi.
1.
Yaş Şartı: Cumhurbaşkanı adayının 40 yaşını doldurmuş
olması gerek,
2.
Eğitim Şartı: Adayın yükseköğrenim mezunu olması
zorunlu,
3.
Milletvekili Seçilebilme Yeterliliği: Aday,
milletvekili seçilebilme yeterliliğine sahip bir Türk vatandaşı olmalı ve
adayın herhangi bir suçtan dolayı mahkum olmaması, kamu hizmetlerinden
yasaklanmamış olması gerektiği açıklandı.
Cumhurbaşkanı adayı gösterilme şartları nedir?
Bir kişi, aşağıdaki yollardan biriyle Cumhurbaşkanlığına
aday gösterilebilir:
En az 20 milletvekili ile oluşan siyasi
parti grupları tarafından aday gösterilebilir.
En son yapılan milletvekili genel seçimlerinde geçerli
oyların toplamı tek başına veya birlikte hesaplandığında yüzde 5'i
geçen siyasi partiler tarafından aday gösterilebilir.
100 bin seçmen tarafından aday gösterilebilir.
Cumhurbaşkanlığı görev süresi ve adaylık
Cumhurbaşkanının görev süresi 5 yıldır.
Bir kişi en fazla iki kez Cumhurbaşkanı
seçilebilir.
Eğer Cumhurbaşkanı ikinci döneminde görev yaparken TBMM
seçimleri yenilenirse, Cumhurbaşkanı bir kez daha aday olabilir.
Milletvekilliği ve Cumhurbaşkanlığı
Cumhurbaşkanı seçilen bir milletvekilinin Türkiye
Büyük Millet Meclisi (TBMM) üyeliği sona erer. Yani, Cumhurbaşkanı seçilen
kişi, milletvekilliği görevini bırakmak zorundadır.
Belediye Başkanlığı adaylığı için şartlar nedir?
Belediye başkanı olmak veya belediye başkanlığına aday olmak
için Türkiye'de yerel seçim mevzuatı ve Belediyeler
Kanunu çerçevesinde belirlenmiş bazı şartlar bulunuyor. Bu şartlar,
adayların hem yasal hem de idari açıdan uygunluğunu belirler. İşte Belediye
Başkanlığı adaylığı için gerekli şartlar:
Belediye başkanı adayı, Türkiye Cumhuriyeti
vatandaşı olmalıdır.
Belediye başkanı adayı, 25 yaşını doldurmuş olmalıdır.
Aday, okur-yazar olmalıdır. Ancak,
yükseköğrenim mezunu olma zorunluluğu yoktur.
2. Siyasi parti adaylığı veya bağımsız adaylık
Belediye başkanı adayı, bir siyasi parti tarafından
aday gösterilebilir veya bağımsız aday olabilir.
Siyasi partiler, adaylarını kendi iç tüzüklerine göre
belirler.
Bağımsız adaylar ise, belirli sayıda seçmenin
imzasını toplayarak aday olabilir.
3. Yerleşim yeri şartı
Belediye başkanı adayı, aday olduğu beldenin
sınırları içinde en az 6 aydır ikamet ediyor olmalıdır. Bu şart,
büyükşehir belediye başkanlığı için geçerli değildir.
4. Görevde olmama şartı
Kamu görevlileri (memurlar, askerler, hakimler,
savcılar vb.), görevlerinden istifa etmedikçe belediye başkanı adayı olamazlar.
5. Bağımsız adaylar için imza şartı
Büyükşehir belediye başkanı adayları için, aday
oldukları ilin sınırları içinde 6 aydır ikamet etme şartı aranmaz. Ancak, diğer
şartlar (yaş, seçilme yeterliliği vb.) geçerlidir.
Cumhurbaşkanı ve belediye başkanı adaylığına kayyum
atanır mı?
Türkiye'de Cumhurbaşkanı ve Belediye
Başkanı adaylığına kayyum atanması söz konusu
olmadığı ifade edildi. Kayyum atanması, genellikle belediyeler veya diğer kamu
kurumları üzerinde uygulanan bir idari tedbir olarak uygulandığı ve adaylık
süreçleriyle doğrudan bir ilgisinin olmadığı belirtildi.
Cumhurbaşkanı adaylığı, Anayasa ve ilgili seçim mevzuatına
göre düzenlenir. Adaylar, belirli şartları taşıdıkları takdirde (örneğin,
40 yaşını doldurmuş olmak, yükseköğrenim mezunu olmak, milletvekili seçilebilme
yeterliliğine sahip olmak) aday olabilirler. Cumhurbaşkanı adaylığına
kayyum atanması gibi bir durum söz konusu olmadığı ve adaylık sürecinin tamamen
siyasi partiler, milletvekilleri veya seçmenler tarafından başlatıldığı
açıklandı.
Belediye başkanı adaylığı, yerel seçimlerle ilgili olduğu ve
siyasi partiler veya bağımsız adayların, belediye başkanlığı için aday
gösterilebileceği açıklandı. Ancak, belediye başkanı adaylığına da kayyum
atanması gibi bir uygulama olmadığı genellikle görevden alınan
belediye başkanlarının yerine atanan bir idari görevli olduğu ifade
edildi.