Biden yönetimi, İsrail ile Hizbullah arasındaki daha
geniş bir savaşı önlemek için çabalıyor
Beyaz Saray’ın diplomatik atağı, Gazze’de ateşkes sağlanması
için haftalarca süren başarısız baskıların ardından geldi
ABD’li yetkililer, Biden yönetiminin İsrail ile Hizbullah
arasında Lübnan’ın güneyinde giderek kötüleşen sınır çatışmalarını azaltma
çabasının, ABD’nin Gazze’de ateşkes sağlamakta karşılaştığı güçlükler nedeniyle
büyük zorluklarla karşılaştığını söylüyor.
İki cephe arasındaki bağlantılar, İran’ı da içine
çekebilecek ve çatışmaları Gazze’nin çok ötesine taşıyabilecek geniş çaplı bir
savaşı önlemeye çalışan Beyaz Saray’ın karşı karşıya olduğu diplomatik çıkmazın
altını çiziyor.
Beyaz Saray, İsrail’in kuzey sınırındaki gerilimin
azaltılmasının Gazze’de sağlanması zor bir ateşkese bağlı olamayacağı konusunda
ısrar ediyor ve Hamas’a güneydeki çatışmaları durdurmayı kabul etmesi için
haftalarca süren başarısız baskının ardından kuzeydeki gerilimi yatıştırmak için
büyük bir diplomatik çaba sarf ediyor.
Ancak ABD tarafından “terörist” olarak tanımlanan ve
Hamas’ın önemli bir müttefiki olan Hizbullah’ın son haftalarda İsrail’in
kuzeyine yönelik roket ve insansız hava aracı saldırılarını yoğunlaştırması,
tehdidi sona erdirme ve kuzeye tahliye edilmek zorunda kalan 70.000 kadar
vatandaşını geri gönderme sözü veren İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu
hükümeti üzerindeki baskıyı arttırdı.
Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah, bu ayın
başlarında Beyrut’tan yaptığı bir televizyon konuşmasında İsrail’i “ülkede
hiçbir yer roketlerimizden korunamaz” diye uyardı.
Biden yönetiminden üst düzey bir yetkili çarşamba günü
gazetecilere yaptığı açıklamada “Nasrallah’ın mantığı… her şeyin Gazze’ye bağlı
olduğu ve Gazze’de ateşkes sağlanana kadar İsrail’e ateşin durmayacağıdır.
Açıkçası bu mantığı tamamen reddediyoruz” dedi.
ABD özel temsilcisi Amos Hochstein’ın Hizbullah’ın sınırdan
geri çekilmesini de içeren bir anlaşma yapma çabaları şu ana kadar sonuçsuz
kaldı.
İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant bu hafta Beyaz Saray,
Dışişleri Bakanlığı ve Pentagon yetkilileriyle üst düzey görüşmeler için
Washington’da bulunduğu sırada Hochstein ile Lübnan konusunda iki kez görüştü.
Gallant, salı günü gazetecilere yaptığı açıklamada, “İsrail
kuzeydeki güvenlik durumunu değiştirecek bir çözüm bulmak istiyor. Savaş
istemiyoruz ama her türlü senaryoya da hazırlıklıyız. İsrail sınırında
Hizbullah birliklerini ve askeri oluşumlarını kabul etmeyeceğiz. Kuzey
toplumlarımıza yönelik tehditleri kabul etmeyeceğiz” dedi.
Hochstein geçen hafta üst düzey yetkililerle görüşmek üzere Lübnan’a yaptığı ziyaret sırasında Netanyahu ile de görüştü.
İsrail ve Hizbullah, İran’a bağlı milislerin Filistinli
hareket Hamas’ın Gazze’de savaşa yol açan saldırılarını desteklediği 7 Ekim’den
bu yana karşılıklı ateş açıyor. Hem Hizbullah hem de İsrail düşmanlıklarını
daha büyük bir çatışmaya dönüştürme konusunda isteksiz davranırken, her ikisi
de çatışmayı tırmandırabileceklerinin sinyallerini veriyor.
Bu ayın başlarında Hizbullah, Hayfa’daki İsrail limanı
üzerinde uçan bir keşif uçağına ait olduğunu söylediği bir video yayınladı. Bir
başka Hizbullah insansız hava aracı da aşağı Celile üzerinde İsrail güçleri
tarafından düşürüldü.
İsrail güçleri ise Hizbullah komutanlarına karşı hava
saldırıları düzenliyor. Geçen hafta İsrail ordusu Hizbullah’a karşı olası bir
askeri operasyon planını onayladı ancak operasyon için hükümetin onayı
gerekiyor.
İsrail için Hizbullah’a karşı savaşmak, Gazze’de Hamas’a
karşı yürüttüğü savaştan çok daha zorlu bir görev olacak. Uzmanlar Lübnanlı
grubun 150.000’den fazla roket ve füzeden oluşan bir cephaneliği olduğunu ve
bunların bir kısmının İsrail’in füze savunma sistemlerine rağmen Tel Aviv ve
İsrail’in diğer şehirlerine ulaşabileceğini tahmin ediyor.
İsrail ordusuna göre Hizbullah çatışmanın başlamasından bu
yana İsrail’e 5.000’den fazla roket, tanksavar füzesi ve patlayıcı insansız
hava aracı fırlattı. Grubun açıklamalarına dayanan bir çeteleye göre Ekim
ayından bu yana en az 338 Hizbullah savaşçısı öldürüldü. Lübnanlı yetkililere
ve Birleşmiş Milletler İnsani İşler Koordinasyon Ofisi’ne göre en az 95
Lübnanlı sivil de öldürüldü.
İsrail’in kuzey sınırına odaklanan ve kâr amacı gütmeyen bir
araştırma merkezi olan Alma Araştırma ve Eğitim Merkezi’ne göre, evlerinden
olan binlerce kişiye ek, çatışmalar nedeniyle en az 17 İsrail askeri ve dokuz
sivil öldürüldü.
Üst düzey ABD’li yetkililer Hizbullah, İsrail ve İran’ın
Gazze’deki yıkımı gölgede bırakacak kapsamlı bir savaş istemediklerine
inandıklarını söylerken, bazıları da iki taraf arasında tırmanan gerilimin
kontrolden çıkmasından korkuyor.
Trump döneminde Dışişleri Bakanlığı’nın Orta Doğu’dan
sorumlu üst düzey yöneticisi olarak görev yapan David Schenker, “Yeni bir
Hizbullah-İsrail savaşının yıkıcı sonuçlarından ve İran’ın da savaşa katılma
ihtimalinden endişe duyan Biden yönetimi, nihayetinde kaçınılmaz olabilecek bir
çatışmayı ertelemek için büyük diplomatik çaba sarf ediyor” dedi.
ABD’li yetkililer diplomatik çabalarının durmadığı konusunda
ısrarlı.
Üst düzey bir yönetim yetkilisi gazetecilere yaptığı
açıklamada “Devam eden bir diplomatik sürecimiz var. İsrailliler, Lübnanlılar ve
diğerleriyle oldukça yoğun istişarelerde bulunuyoruz” dedi.
Mevcut ve eski yetkililere göre ABD’nin gerilimi düşürmek
için önerdiği fikirler arasında Lübnan Silahlı Kuvvetleri’nden birkaç bin
askerin Hizbullah’ın boşalttığı sınır bölgelerine taşınması ve bu askerlerin
sınırdan yedi kilometre geri çekilmesi yer alıyor. Schenker buna ek olarak,
halihazırda güney Lübnan’da konuşlanmış olan BM barış gücünün de
genişletilebileceğini söyledi. Schenker, Hizbullah’ın geri çekilmesi
karşılığında İsrail’in de Lübnan üzerinde savaş uçakları ve insansız hava
araçları uçurmayı azaltmayı kabul edeceğini söyledi.
Amerikalı yetkililer, gerilimi azaltma anlaşmasına uyması
için Hizbullah üzerindeki baskıyı artırmak amacıyla, diplomatik çabaların
başarısızlığa uğraması halinde Washington’un İsrail ordusunu geri çekecek
konumda olmayacağı uyarısında bulundu.
Üst düzey bir yönetim yetkilisi “İsrail’i ve ulusal güvenlik
çıkarlarını… Hizbullah gibi gruplara karşı savunmasını tamamen destekliyoruz”
dedi.
Ancak Genelkurmay Başkanı Hava Kuvvetleri Generali CQ Brown
pazar günü gazetecilere yaptığı açıklamada ABD ordusunun İsrail’i Hizbullah’ın
büyük bir saldırısına karşı, İran’ın balistik füzeler ve insansız hava
araçlarıyla saldırdığı Nisan ayında ülkeyi koruduğu kadar başarılı bir şekilde
savunamayacağını söyledi.
ABD ve diğer ülkelerin yardımıyla İsrail, İran ve milis
müttefikleri tarafından ateşlenen 300’den fazla insansız hava aracı ile
balistik ve seyir füzelerinin neredeyse tamamını durdurdu. Ancak Brown,
Hizbullah’ın elinde çok sayıda kısa menzilli roket bulunduğunu, bunların ABD
tarafından engellenmesinin zor olacağını ve İran’ın tepkisini tetikleyebileceği
uyarısında bulundu./WSJ/ Michael R. Gordon/Harici